İş Güvenliği Kavramı ve Kapsamı
Yazar: Prof. Dr. H.Hilmi Sabuncu
Sevgili Dostlarım,
Çalışanların Sağlığı ve Güvenliği, yani “İş Sağlığı” kavramının kapsama alanını belirlemek için İş Güvenliği Kapsama alanının incelenmesinde yarar vardır.
Bu inceleme sonucunda, işletme çalışanlarının görev alanları, uzmanlık alanları da belirlenmiş olur. İş güvenliği, kapsamı oldukça geniş bir uygulama alanıdır. Herhangi bir konuda üretim yapan bir işyeri için, bu alanı, dört ana bölüme ayırarak, isimlendirebiliriz.
• işyerinde, üretilenin (Hammadde, mamul madde, hizmet v.d.) güvenliği (İş Güvenliği)
• İşyerindeki, Bina, makine, araç ve gereç güvenliği (İş Güvenliği),
• İşyerindeki çalışanların sağlığı ve güvenliği (İş Sağlığı),
• Işyeri çevresinin sağlığı ve güvenliği (Çevre Sağlığı)
Bu hizmetlerin uzmanlık alanları da aynı mantıkla belirlenebilir. Bu ayırım yapılmaz ise, uygulanılacak uzmanlık eğitiminin kapsamlarını, hangi konularda eğitim verilmesi gerektiğini, kimler tarafından bu eğitimlerin verilmesi gerektiğini, belirlemek son derecede güç bir hale gelir. Belirlenen alanlarda görev yapan meslek insanlarının hangi alanlarda uzmanlık yapması gereği de bu saptamalar sonucunda daha netleşir. Her üç alanın da, çok bilimli bir yapısının olduğu ve iş güvenliği ile ilgili eğitimlerin, bütün meslek dallarına açık, uzmanlık eğitimi şeklinde yapılması gereği açık bir şekilde görülebilir. Bu alanlarda görev yapan meslek insanlarının, meslekleri ve iş boyutları, üretilenle ilintili olarak, büyür veya küçülür.
İş yerinde, üretilen ile, üretim yapılan bina, üreten makine ve teçhizat ile ilgili iş güvenliğinden, üretim tipi ile ilgili meslek insanları sorumlu olacaktır. Örneğin bir otomobil fabrikasında, İş Güvenliği ile, teknik eğitim almış personel (Makine, Endüstri, Kimya, Fizik, Elektrik, v.d.’lerinin mühendisleri ile diğer teknik personel); bir hastane hizmetinde ise, ürün güvenliği ile Hekim, bina, makine-teçhizat güvenliği ile teknik personel ilgilenecektir.
Bir Hastane hizmetinde üretilen hizmet açısından, Hekim, daha iyi bir hizmet vermek için nasıl, farklı dallarda (Dâhiliye, Cerrahi, Psikiyatri v.d. gibi) uzmanlaşmış ise, otomobil üretimi yapan bir fabrikada da, farklı bölümlere çalışan farklı meslek insanları, İş Güvenliği Uzmanlığı eğitimi alarak, üretimde kaliteye katkıda bulunmalıdır. İş Güvenliği konusunda eğitim veren Üniversiteler de, Teknik kökenli üniversiteler olmalıdır.
O halde bu bölümü kapsayan hizmetlerin tümüne “İş güvenliği Hizmetleri” denilebilir. Bu hizmet alanında çalışacak tüm teknik personel, Üniversitelerde, İş güvenliği Yüksek Lisans diploması alarak, “İş Güvenliği Uzmanı” olup, kendi alanlarında son derecede başarılı hizmetler verebilirler.
İş Sağlığı alanında ise, Çalışanın sağlığı ve güvenliği ile ilgili hizmetler verilecektir. İnsan faktörünün dahil olduğu bu hizmet alanında yapılacak olan Uzmanlık eğitiminin şekli ve kapsamı tamamen farklı olacaktır.
“İş Sağlığı Uzmanlığı” olarak ifade edilmesi gereken bu uzmanlık alanı, bugünkü yasalara uyulsun diye, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlığı (İSG Uzmanlığı) olarak da ifade edilebilir. Bu uzmanlık eğitimi, belirli mesleklere has bir uzmanlık eğitimi olmayıp, çok bilimli bir eğitim yapısı içerdiğinden, bütün meslek insanlarına açık bir uzmanlık eğitimi olmalıdır. Bir Hekim veya bir mühendis bu uzmanlık eğitimini alıp, İSG Uzmanı olarak, kendi alanlarında kaliteli hizmet yapma olanağını bulabilecelderdir. Tabii ki bu uzmanlık eğitimini alan tüm meslek sahipleri de, çalışanların sağlığı ve güvenliği alanında yapacakları çalışmalarda önemli avantajlar sağlayacaklardır.
Ülkemizde, bu lisans üstü eğitimini, bu anlamda veren az sayıda Üniversite bulunmaktadır. Yeditepe Üniversitesi de bunlardan biridir. 1 yıllık toplam 420 saatlik bu eğitim, çalışan meslek sahiplarine uygun olsun diye Cuma ve Cumartesi günleri verilmektedir. Bu programı başarıyla bitiren meslek insanları, üniversiter düzeyde bir uzmanlık diplomasına sahip olmakta, yani “İSG bilim uzmanı” olmaktadırlar.
