Tehlikeli Kimyasalların Taşınması

Prof. Dr. Tülay ÇOBAN A. Ü. Eczacılık Fakültesi Farmasötik Toksikoloji Anabilim Dalı

Endüstrileşmenin bir sonucu olarak; tehlikeli kimyasallar sektörel açıdan kullanılmaktadır. Bu tehlikeli maddeler, uluslararası ticarette genellikle karayolları olmak üzere pek çok şekilde taşınmaktadır. Bu yüzden, tehlikeli kimyasalların taşınmasında dünya çapında düzenlenen kanun ve kurallar vardır. Kimyasallar dikkatli taşınmadığında, çevreye verilecek zararlar büyük olabilir.

Tehlikeli Kimyasallar Nasıl Taşınır?

Endüstrileşme, günümüzde tehlikeli kimyasal maddelerin pek çok sektörde kullanımına ve taşınmasına yol açtı. Bu durum canlılar ve çevre üzerinde olumsuz etkiler bırakan kazalar ve kalıcı kirlilikler oluşturuyor. Tehlikeli maddeler, dünyanın her yerinde taşınıyor ve birçok farklı taşıma yolları ile gerçekleştiriliyor.

Sağlık, güvenlik ve çevre için risk taşıyan kimyasallar tehlikeli kimyasal olarak kabul ediliyor. Bu kimyasal maddeler: Patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, kolay çok toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip maddeler. Genel olarak tehlikeli kimyasal maddeler, insanlar ve çevre için aniden sağlık ve güvenlik riskleri oluşturabilir.

Kara, deniz, demiryolu ve boru hatları ile taşınan ve tehlikeli kimyasal maddeler uluslararası ticarette önemli bir yer tutuyor. Endüstrileşme ile beraber de hammadde ve mamul madde taşımacılığı düzeyinde artış gözlemleniyor. Buna göre, bir tehlikeli madde karayolu ile başladığı yolculuğuna, demiryolu, deniz yolu ve havayoluyla taşımasına devam ederek başka bir ülkeye gidebilir. Bu durum beraberinde bazı sorunlara yol açıyor. Bu yüzden taşımaların dünya çapında ortak düzenlenmiş kanun ve kurallara göre yapılması zorunludur. Çünkü taşıma şekli veya geçilen ülkenin değişmesi sonucunda her defasında kuralların değişmesi, taşımayı zorlaştıracak ve imkânsız hale getirir. Kentlerde ve endüstri alanlarında ortaya çıkan tehlikeli atıkların yeniden değerlendirilmesi, imha edilmesi veya depolanmak üzere taşınmaları da tehlikeli maddelerin taşınmasına yönelik uluslararası bir mevzuatın varlığını gerekli kılar. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) 1990 yılında kabul ettiği “Kimyasalların Kullanımında Güvenlik Hakkında 170 Nolu Sözleşme” ve “177 Nolu Tavsiye Kararı” ile kimyasalların üretimi, kullanımı, depolanması, taşınması kimyasal atıkların yok edilmesi, işlenmesi ve içerisinde kimyasal bulunan kapların bakım ve onarımında alınacak önlemleri sıraladı. 170 Nolu Sözleşme kimyasalların sınıflandırılmasında, kimyasalların özelliklerinin ve sebep olabilecekleri fiziksel ve sağlık zararlarının esas alınmasını, taşıma esnasında da Birleşmiş Milletler Teşkilatının Tehlikeli Maddelerin Taşınması ile ilgili Tavsiye Kararına (UNRTDG) uyulmasını öngörülüyor.