7 Gün 24 Saat Gelişen Sektör Turizm
Gün geçtikçe gelişen turizm sektörü artık sadece yaz aylarında hareketlenen bir sektör değil. İşletmeler dört mevsim boyunca çalışıyor. Her yıl ortalama 20 bin yatak kapasiteli otel açılıyor. Sektörün gittikçe büyüyen zincirleri, Türkiye’nin de turizm açısından rağbet gören bir ülke olması sektörü birçok genç için cazip bir iş alanı haline getiriyor. Ancak sektörün zor taraflarının olduğu da göz ardı edilmemeli.
Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) turizm gelirlerinin her yıl yüzde 4 oranında artış gösterdiğini belirtiyor. Bununla birlikte günümüzün en popüler turistik mekânlarını içerisinde barındıran Avrupa kıtasının yüzde 60 olan turizm gelir payının 2020 yılında yüzde 46’ya düşmesi bekleniyor.
Türkiye’de ise yabancı turist sayısı 2002 ve 2011 yılları arasında, 12,8 milyondan 31,5 milyona ulaştı; bu sayı Türkiye’yi “Yabancı Ziyaretçiler için En İyi 7 Ülke” arasına sokuyor.
Turizmin parasal etkilerinin yanı sıra ekonomide yarattığı etkilerin en önemlisi, emek-yoğun üretim tekniğinden kaynaklanan istihdam etkisidir. Bu nedenle, turizm sektörü kendisinin doğrudan istihdama katkıda bulunması ve bu sektöre girdi veren diğer sektörlere de dolaylı istihdam imkânları sağlaması nedeniyle, ülkedeki toplam istihdamda önemli bir yere sahiptir. Turizm sektöründe makineleşme ve otomasyon imkânlarının sınırlı olması nedeniyle, sektörün meydana getirdiği istihdam yoğunluğu diğer sektörlere göre daha yüksektir. Sektörde emek-yoğun üretimin hâkim olması nedeniyle turistik tüketim harcamaları, yüksek oranda doğrudan istihdam etkisi oluşturmaktadır.
Turizmin Gelişiminde Çalışanların Vasıfları Önemli
Turizm sektöründe çalışacak kişilerde aranan birincil özellik gençlik ve dinamiklik. Bunun dışında tecrübe ve staj da çok önemli. Bu nedenle meslek lisesinden mezun olanlar mesleğe bir adım önde başlıyor. Bu özelliklerin yanı sıra turizmde yabancı dil bilmek şart; birden fazla dil bilmek ise tercih sebebi olabiliyor.
Ön büro, yiyecek ve içecek, servis, satış ve pazarlama, rezervasyon, iş geliştirme, halkla ilişkiler, kat hizmetleri, mutfak, bulaşıkhane, çamaşırhane, finans, teknik hizmetler, insan kaynakları, güvenlik, otopark, insan gelişimi ve eğitim, satın alma bir otelde çalışılabilecek temel bölümler.
Ön büro, misafirleri karşılayan bölüm olduğu için güler yüz ve sabır çok önemli. Ön büroda çalışan kişilerin tutum ve davranışlarına ayrıca dikkat etmeleri gerekiyor.Kat hizmetleri de misafirlerin kalacağı odanın temizliği açısından önemli.
Çalışan personel sayısı şehirdeki otellerde mevsimlere göre çok büyük değişkenlik arz etmiyor. Fakat ilkbahar ve yaz aylarında düğün sezonun da açılmasıyla birlikte özellikle bahçıvan ve garsonlara ihtiyaç duyuluyor. Yeni mezunlara önce hizmet sektöründe çalışmanın ön koşulları öğretiliyor. Otel çalışanlarının her biri müşteri ile iletişim kuruyor. Bir otelde çalışmanınilk adımı genelde servis elemanlığından başlıyor, sipariş almayı, tepsi tutmayı, bardağı nasıl koyacaklarını öğreniyorlar. Çalışanın başta servis elemanı olmak üzere zamanla her türlü birimde rahatlıkla çalışır konuma gelmesine dikkat ediliyor.
Tatil yörelerindeki otellerin bir kısmı kışın kapandığı için teknik servis, güvenlik, yönetim kademesi gibi personellerinin dışında kalan özellikle servis kısmındaki elemanlar kışın işten çıkartılabiliyor. Bu elemanlar bir sonraki sezon tekrar işe geri dönebiliyor. Şehir otelleri ise genelde otelin kapasitesine göre personel istihdam ediyor.
Eğitimliler Daha Avantajlı
Turizm okulunda okumak sektöre adım atmada önemli bir kıstas. Eğitimlerine devam ederken staj yapma olanağı olan öğrenciler vakitlice sektörün inceliklerini öğreniyorlar.
Eskiye göre daha fazla otel zinciri olmasının çalışanlar için avantajının da dezavantajı da var. Turizm de istihdam oranı artarken, aynı işyerinde uzun soluklu çalışmak zorlaşıyor.
Turizm sezonunda oteller en çok resepsiyon görevlisi arıyor. Resepsiyonistleri ise garsonlar izliyor. Deneyim süresi burada da önemli, elemandan en az bir iki yıl tecrübe isteniyor.
Nisan ayı ile birlikte eleman yenileme ve yeni eleman alımı başlıyor. İşe alınan elemanların bir bölümü, tesisin kapalı olduğu kış döneminde izinli olanlar. Bu kişiler yeniden işbaşına çağrılıyor. Bir bölüm de o yıl hizmete giren ve tesisin yeni işe alacağı personelden oluşuyor.
Servis elemanı veya kat görevlisi iyi performans gösterdiğinde meslekte yükselme şansları daha fazla oluyor.
Turizm Çalışanlarının Sorunları
Turizm sektörü verilerle ölçülüyor. Veri denilince de akıllara ülkeye nerelerden kaç turist gelmiş, ne kadar para bırakmış geliyor. Oysa daha sağlıklı çözümlemeler yapılabilmesi için turizm emekçilerinin çalışma koşullarının, ekonomik ve sosyal durumlarının, mesleki sorunlarının da araştırılması, bunlar hakkında veri toplanması gerekir. Turizm sektöründe Türkiye’deki istihdam durumuna ilişkin güvenilir resmi istatistikler bulunmamasına rağmen çeşitli kurumlar ve araştırmacılar tarafından elde edilen veriler göz önünde bulundurulduğunda konaklama ve eğlence yerleri iş kolunda 1,5 ila 2 milyon kişinin istihdam edildiği tahmin edilmektedir.
Kayıt dışılık
Kayıt dışılık sektörün en temel sorunlarından biridir. En ağır kayıt dışılık, çalışanların sosyal sigorta ve maliye birimlerine herhangi bir bildirimin yapılmaması şeklinde görülenlerdir. Özellikle ilk kez çalışacak olan gençler işsizlik endişesi nedeniyle sigortasız çalışmaya razı olmaktadırlar. Sigortalı olarak gösterilenler ise gerçek ücret ve gün sayısına göre daha az bildirimde bulunma kayıt dışılığın bir başka boyutunu oluşturmaktadır. Aşçıbaşı, genel müdür, bölüm sorumlusu gibi önemli görevlerde bulunanların da bildirimleri asgari ücret seviyesinde yapılabilmektedir. Bunun yanı sıra stajyerlere de haddinden fazla iş yükü verilmektedir. Şirketler profesyonel işçi almak yerine görevi olmamasına rağmen işleri stajyerlere yaptırmaktadırlar. Öte yandan, kayıt dışı çalıştırılanların çok büyük bir çoğunluğu açlık sınırının da altında olan asgari ücret almaktadırlar. Kayıtsız, güvencesiz çalışmaya razı olan işçiler bir taraftan günü kurtarmaya mecbur kalırken diğer taraftan iş güvencesinden, sağlık ve sosyal güvenlik haklarından yoksun bir şekilde çalıştırılmaktadır. Bu işçilerin çok önemli bir bölümü, turizmin gelişmiş olduğu bölgelere turizm sezonunda gelen mevsimlik işçilerdir. Konaklama ihtiyaçları da çalıştıkları iş yerinde kendilerine ayrılan sağlıksız mekânlarda karşılandığından, uykudan artan zamanlarının neredeyse tamamını çalışarak geçirmektedirler. 13-14 saati bulan çalışma sürelerinin yanında her türlü güvenceden ve izin haklarından yoksun olan mevsimlik ve kayıt dışı çalışan turizm işçileri, sömürü altında ezilmektedirler.