Avrupa Birliği ile Müzakerelerde Ankara’nın Önüne Konacak Başlıklardan Biri Çocuk İşçiler

On dört yaşın altında ve ilköğretimi tamamlamamış çocukların çalışması kanunen yasak olmasına rağmen 1999 DİE verilerine göre Türkiye’de 6-14 yaş grubu arasında çalışan 511 bin çocuk var. Çocuk işçiler konusu Ankara’nın gündeminde çözüm bekleyen bir sorun olarak duruyor.

Resmi veriler dokuz sene öncesine ait

Türkiye’de çalışan yaklaşık 3 milyon 850 bin çocuk işçi var. Çalışan çocuklarla ilgili son geniş araştırma DİE’nin 1999 yılında yaptığı Çocuk İşgücü Anketi.

DİE’nin 1999 verilerine göre 6-14 yaş grubunda çalışan çocukların sayısı 511.000 . Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Haziran 2004’te açıkladığı rakamlara göre ise 12-14 yaş grubunda kayıtlı çalışan çocuk sayısı 469.000 . Bu rakamlar 14 yaşını doldurmamış çalışması kanunen yasak olan yaş gruplarına ait. Kayıt dışı çalıştırılan ve sayıları resmi istatistiklere yansımayan çocuk işçiler ise buz dağının gizli kısmını oluşturuyor.

Sekiz yıllık mecburi eğitimin çocuk işçiliğine ektileri

Türkiye 1992 yılında Uluslararası Çalışma Örgütü’nün Çocuk Emeğinin Sona Erdirilmesi Uluslararası Programı’na imza koyan ilk 6 ülke arasında yer almaktadır. 1992 yılından günümüze katedilen yolun en keskin virajı mecburi eğitimin 8 yıla çıkarılması gösteriliyor. Bu uygulama çocuk işçiliği konusunda somut fark yaratan en kritik gelişme.

Yetkililer 8 yıllık mebcuri eğitimin çocuk işçi sayısını azalttığını tatmin etse de net rakam veremiyor. DİE’nin 1994-1999 verileri karşılaştırıldığında 1997’de 5 yıllık mebcuri eğitimin 8 yıla çıkarılması ile birlikte çocuk işçi sayısında yaklaşık yüzde 50 azalma tespit edilmektedir.

Rakamlar 1994 yılında çocuk çalışan oranının % 8.54 iken 1999 yılında yarı yarıya azaldığını ve % 4.24’e düştüğünü gösteriyor.

Mevzuat AB normlarına elverişli

Avrupa Birliği müzakerelerinde görüşülecek başlıklar arasında yer alan çocuk işçiliği ile ilgili mevzuat çalışmaları 2004 yılında tamamlandı. AB normlarına elverişli hale getirilen Çocuk ve Genç Çalıştırma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 06.04.2004 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi.

AB’ye uyumlu yepyeni mevzuata göre:

18 yaşın altındaki fertler çocuk olarak kabul ediliyor.

14 yaşın altında ve ilköğretimi tamamlamamış çocukların çalıştırılması yasak.

14 yaşında ilköğretimi tamamlamış ve 15 yaşını doldurmamış olanlar “çocuk işçi” olarak tanımlanıyor.

15 ve 18 yaş arasında çalışanlar ise “genç işçi” olarak tanımlanıyor.

Yönetmelik bu gruplar için sınırlandırılmış çalışma saatleri belirtiyor. Buna göre; okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere en çok günde iki saat, haftada on saat. Okula devam eden çocukların okulun kapalı olduğu dönemlerde günde en fazla 7 saat haftada ise 35 saat; 15 yaşını doldurmuş ve okula gitmeyen çocuklar günde en çok 8 saat haftada 40 saat çalışabilirler.

Yönetmelikteki şartlar AB mevzuatlarına uyumlu, ancak yönetmelikteki koşullar henüz kağıt üzerinde. Kanunlar tamirhaneler atölyelere ve çocuk işçilerin hayatına taşınamıyor.