Ağır ve Tehlikeli İşlerde Mesleki Eğitim Zorunluluğu

Yazar: ŞENER ÇIRAK / Başmüfettiş

Krizle birlikte büyük iş kaybının yaşandığı ve işsiz sayısının her geçen gün arttığı bir ortamda, iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tedbirlerin alınması ve çalışanların mesleki eğitimleri hususunda işverenlerin daha isteksiz davranmaları beklenen bir sonuçtur. Bununla birlikte, özellikle son yıllarda Tuzla tersanelerinde meydana gelen ve ölümle neticelenen iş kazaları, iş sağlığı ve güvenliği ile mesleki eğitimin vazgeçilemezliğini bir kez daha ortaya koymuştur. Nitekim ekonomik krizin etkilerinin giderilmesi ve istihdamın arttırılarak işsizliğin azaltılması için yeni yatırımlar yapılmasını sağlamak amacıyla birçok teşvik edici ve özendirici düzenlemeler yapılmaktadır. Bunların yapıldığı bir zamanda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca hazırlanan ve 31.05.2009 tarih 27244 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacak İşçilerin Mesleki Eğitimlerine Dair Tebliğ, bu konuya verilen önemi açıkça göstermektedir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun Ağır ve Tehlikeli İşler başlıklı 85. maddesinde yer alan;

“Onaltı yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz. Hangi işlerin ağır ve tehlikeli işlerden sayılacağı, kadınlarla onaltı yaşını doldurmuş fakat onsekiz yaşını bitirmemiş genç işçilerin hangi çeşit ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılabilecekleri, Sağlık Bakanlığı’nın görüşü alınarak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir.”

Hükmüne istinaden 16.06.2004 tarih ve 25494 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği’nin 2. maddesinde, “Bu Yönetmeliğin 22.05.2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde ve EK-1’deki çizelgede belirtilen ağır ve tehlikeli işler için uygulanacağı” belirtilmiştir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca hazırlanarak 31.05.2009 tarih ve 27244 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacak İşçilerin Mesleki Eğitimlerine Dair Tebliğ”in mesleki eğitim zorunluluğu başlıklı 5. maddesinde

“(1) Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacak işçilerin, işe alınmadan önce eğitime tabi tutulmaları zorunludur.

(2) İş yerinde yapılan işler, asıl iş itibariyle Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği kapsamında yer almakla birlikte, işçinin yaptığı iş, ağır ve tehlikeli işler kapsamı dışında ise,
5.6.1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 4857 sayılı İş Kanununun 85. maddesi kapsamında mesleki eğitim alma zorunluluğu aranmaz.”

Şeklinde düzenleme yapılmış, 6. maddesi ile de ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacak işçilerin (a) 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’na göre verilen diploma, bitirme belgesi, yetki belgesi, sertifika, bağımsız iş yeri açma belgesi, kalfalık, ustalık ve usta öğreticilik belgelerinden birisi, (b) 25.8.1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 48 inci maddesi ile 31.12.2008 tarihli ve 27097 (6. Mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Türkiye İş Kurumu İş gücü Uyum Hizmetleri Yönetmeliği”nin 4. maddesinin (f) bendine göre faaliyet gösteren kurslardan aynı yönetmeliğin 23. maddesine göre alınan kurs bitirme belgesi, (c) 8.2.2007 tarihli ve 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununun 2. maddesinin (g) ve (i) bentlerine göre faaliyet gösteren kurslardan alınan kurs bitirme belgesi, operatör belgesi ve sürücü belgesi, (ç) 11.7.2002 tarihli ve 24812 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Patlayıcı Madde Ateşleyici Yeterlilik Belgesinin Verilmesi Esas ve Usullerinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında alınan ateşleyici yeterlilik belgesi, (d) Yukarıda sayılanların dışında kuruluş kanunlarında veya ilgili kanunlarca yetkilendirilmiş kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, eğitim amaçlı faaliyet gösteren vakıf ve dernekler ile işçi ve işveren kuruluşları veya işveren tarafından Milli Eğitim Bakanlığı’nın onayı ile düzenlenen eğitim faaliyetleri sonucunda verilen belgeler, (e) Uluslararası kurum ve kuruluşlardan alınan ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından denkliği sağlanan belgelerden, birine sahip olmaları zorunluluğu getirilmiştir. Tebliğin Mesleki Eğitim Zorunluluğunun Denetlenmesi konulu 7. maddesinde,

“(1) Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacak işçilerin zorunlu mesleki eğitim diploma, sertifika veya belgelerinin bulunup bulunmadığı hususu, 4857 sayılı Kanuna göre Bakanlık İş Müfettişleri tarafından denetlenir.

(2) İşverenler, ağır ve tehlikeli işlerde çalışan işçilerin mesleki eğitim belgelerinin bir örneğini, 4857 sayılı Kanunun
75 inci maddesine göre düzenlenen özlük dosyasında saklamak ve istendiğinde yetkili memurlara göstermek zorundadır.” düzenlemesine yer verilmiştir.