İşyeri Ortam Ölçümlerinde Kriterler İşverenin ve Laboratuvarın Sorumlulukları
Y. MÜH. TURGAY BODUROĞLU
Emekli Baş İş Müfettişi
İş Hijyeni Ölçüm, Test Ve Analiz Laboratuvarları Hakkında Yönetmelik 24 ocak 2017 tarihli resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelik; işverenin işyeri ortamında çalışanların maruz kaldığı risklerin belirlenmesi için gerekli iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerine dair yükümlülükleri ile bu konuda faaliyette bulunacak laboratuarların yetkilendirilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemiştir.
Yönetmeliğe göre, İşyerinde kendi çalışanlarına yönelik iş hijyeni ölçüm, test ve analiz hizmetleri veren laboratuvarların elde ettikleri sonuçlar; iş sağlığı ve güvenliği mevzuatındaki sınır değerlere uyum için esas alınamaz, iş sağlığı ve güvenliği teftişlerinde mevzuat çerçevesinde değerlendirilemez. İş hijyeni ölçüm, test ve analizleri, bu konuda ön yeterlik veya yeterlik belgesine sahip laboratuvara yaptırılmalıdır.
Laboratuvarın iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarına tarafların veya teftişe yetkili mercilerin itirazları halinde, yapılan iş hijyeni ölçüm, test ve analiz kayıtları Genel Müdürlük tarafından incelenecek ve gerek görülürse ilgili iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçları geçersiz kılınarak İSGKATİP’e işlenecektir.
Ön yeterlik veya yeterlik belgesi almış laboratuvarlar ve belgelerine ait kapsam listeleri İSGÜM’ün internet sayfasında ilan edilecektir.
İş Hijyeni Ölçüm, Test Ve Analizi Kavramı
Çalışma ortamında bulunan, çalışanların sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek her türlü gürültü, titreşim, aydınlatma, iyonlaştırıcı olmayan radyasyon gibi fiziksel; toz, gaz, buhar gibi kimyasal ve virüs, bakteri, mantar gibi biyolojik etkenlerin nicelik ve nitelik tayininin yapılmasını kapsar. Ancak, Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun kendi mevzuatı çerçevesinde gerçekleştirdiği iş hijyeni ölçüm, test ve analiz faaliyetleri, çalışanın sağlık durumunu belirlemek üzere yapılan ölçüm, test ve analiz faaliyetleri, çalışandan alınan biyolojik numuneler üzerinde yapılan ölçüm, test ve analiz faaliyetleri kapsamaz.
İş Hijyeni Ölçüm Parametreleri Solunabilir Toz Konsantrasyonu (Kişisel Ve İşyeri Ortamı), Toplam Toz Konsantrasyonu (Kişisel Ve İşyeri Ortamı), Toz İçersindeki Serbest Silis Konsantrasyonu Tayini (Kişisel Ve İşyeri Ortamı), Havadaki Lifsi Toz (Asbest Ve İnsan Yapımı Mineral Lifler) Konsantrasyon Tayini(Kişisel Ve İşyeri Ortamı), Kişisel Gürültü Maruziyet Ölçümü, İşyeri Ortamı Gürültü Ölçümü, El Kol Titreşim Maruziyet Ölçümü, Tüm Vücut Titreşim Maruziyet Ölçümü, Havadaki Agır Metal Konsantrasyonu Tayini (Kişisel Ve İşyeri Ortamı), Havadaki Asit Konsantrasyonu Tayini (Kişisel Ve İşyeri Ortamı), Havadaki Amonyak Konsantrasyonu Tayini (Kişisel Ve İşyeri Ortamı), Havadaki Formaldehit Konsantrasyonu Tayini (Kişisel Ve İşyeri Ortamı), Havadaki Uçucu Organik Bileşik Konsantrasyonu Tayini (Kişisel Ve İşyeri Ortamı), Renk Karşılaştırma Metodu İle Gaz Ve Buhar Konsantrasyonu Tayini, Aydınlatma Ölçümü, Termal Konfor Ölçümü, Elektromanyetik Alan Maruziyet Ölçümü, Radyasyon Maruziyet Ölçümü.
İşverenin İş Hijyeni Ölçüm, Test Ve Analizi İle İlgili Yükümlülükleri Yönetmeliğe göre;
* İş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirmesi gerçekleştirilirken ve yenilenirken, kimyasal ve biyolojik tehlike kaynaklarının varlığını ortam ve kişisel maruziyet ölçüm, test ve analiziyle tespit edilecektir.
* Alınan önlemlerin etkinliğinin değerlendirilmesi açısından, ortam ve kişisel maruziyet ölçüm, test ve analizleri tekrarlanacaktır.
* İşyeri ortamının veya işin gereği olarak çalışanın kişisel maruziyetinde değişiklik meydana geldiğinde iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri yapılacak ve tekrarlanacaktır.
* İşyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının gerekli görmesi halinde iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri yapılacak ve tekrarlanacaktır.
* İşyerinde gerçekleşen dış denetimlerde istenmesi halinde iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri yapılacak ve tekrarlanacaktır.
* İşveren, iş hijyeni ölçüm, test ve analizini ön yeterlik veya yeterlik belgesine haiz laboratuvarlara yaptırmakla yükümlüdür.
* İşveren, laboratuvarlardan işyerine iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri yapmak üzere gelen laboratuvar personelinin işverenine; İşyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler, İlk yardım, arama, kurtarma, tahliye ve yangınla mücadele konularında görevlendirilen kişiler hakkında bilgilendirme yapacaktır.
* İşveren, laboratuvar personeline işyerinde yürüttüğü faaliyetler süresince eşlik etmesi için işin yürütülmesi hakkında bilgi sahibi olan bir kişiyi görevlendirecektir.
* İşveren, yaptıracağı iş hijyeni ölçüm, test ve analizinin yapılması sırasında doğru sonuçları almak için; İş hijyeni ölçüm, test veya analizi gerçekleştirecek deney personeline işyerinde kullanılan teknolojiler hakkında gerekli bilgileri verecek ve personelin çalışanlarla görüşmelerini sağlayacaktır.
* İşveren, laboratuvar tarafından hazırlanan plana göre iş hijyeni ölçüm, test ve analizinin yapılmasını sağlayacaktır.
* İşveren, normal çalışma şartlarında ve üretim kapasitesinde herhangi bir değişiklik yapmadan, gerçek sonuçları verecek şekilde çalışmanın sürdürülmesini sağlayacaktır.
İşveren, işyerinde ölçümü yapılacak fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenler hakkında her türlü bilgi, belge ve dokümanı, güvenlik bilgi formlarını da içerecek şekilde laboratuvarlara verecektir.
İşveren, işyerinde yapılacak iş hijyeni ölçüm, test ve analizine ilişkin çalışanların veya temsilcilerinin görüşlerini alacaktır.
* İşveren, bu Yönetmelik hükümleri uyarınca yapılan bütün iş hijyeni ölçüm, test, analiz ve değerlendirme sonuçları ile ilgili basılı veya elektronik kayıtları denetimlerde istenildiğinde gösterilmek üzere işyerinde saklayacaktır
* İşveren, işyerinde iş hijyeni ölçüm, test ve analiz kayıtlarını ilgili mevzuatla belirlenen sürelere uygun olarak saklayacaktır. Mevzuatla belirlenmeyen kayıtlar için saklama süresi 10 yıldır.
Laboratuvarın Sorumlulukları
* Laboratuvar yapacağı ölçüm test ve analizleri İSGKATİP sistemi ile önceden bildirir.
* Laboratuvar, ön yeterlik veya yeterlik belgesinde yer alan parametreler dışında ölçüm, test ve analiz yapamaz.
* İşyerinin iş hijyeni ölçüm, test ve analizi yapılan bölümleri ve buralarda yapılan işler raporlarda açıkça belirtilir. Kişisel maruziyet düzeyi ölçülen kişinin adı, unvanı ve yaptığı iş raporlarda yer alır.
* İş hijyeni ölçüm, test ve analiz raporlarında, raporun kapak sayfasında yeterlik veya ön yeterlik belge numarası bulunması zorunludur.
* İş hijyeni ölçüm, test ve analiziyle ilgili raporlarda bu Yönetmeliğin kapsamında olmayan diğer ölçüm, test ve analizlerle ilgili bilgiler bulundurulmaz.
* Hazırlanan raporların kapağında veya iç sayfalarında bakanlık logosu kullanılmaz ancak yeterlik veya ön yeterlik belgesinin, kalibrasyon belgelerinin bir örneği raporlara ek olarak konulur.
* İşyerinde yapılan ölçümlerde hangi standartların kullanıldığı, ölçüm sonuçları ve varsa sınır değerleri belirtilir.
* İşyerine ait bilgiler ile iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarına ilişkin bilgiler, yargı organları, bu konuda yetkili Bakanlık görevlileri dışında üçüncü şahıslara verilmez.
* Sabit nokta ölçümleri, gerekiyorsa çalışanların işyerinde maruziyetlerinin değerlendirilmesi için kullanılabilir. İşin sürekli yapılmadığı çalışma ortamlarında, maruziyetin en yüksek olabileceği nokta ölçüm noktası olarak alınır. Ortam ölçüm, test ve analizlerinin sonuçları, kişisel maruziyet seviyesini göstermez ve bunların sonuçları kişisel maruziyet sınır değerleri ile kıyaslanmaz.
Sonuç ve Değerlendirme
İş hijyeni ölçüm, test ve analizleri, bu konuda ön yeterlik veya yeterlik belgesine sahip laboratuarlara yaptırılması zorunludur.
Bu yönetmelik ortam ölçümlerinin hangi durumlarda yapılacağını ayrıntılı ve net bir şekilde düzenleyerek zihin karışıklıklarını da ortadan kaldırmıştır.
